Ruma Grecia Ortíz
Cero Market jun samaj ri xaläx k’in ri rayb’enïk chi ri ach’alal ri’ïl nkiqasaj ta ri nkitij, re tikirel nkiq’i’ ruma janila k’ïy nkich’äk, chuqa’ tikirel nkijäq kajilal pa taq kayb’äl pa Iximilew achi’el jun molsamaj ri nuch’ob’ chuqa’ nuya’ to’onïk chi re ri winaqilem chuqa nuya’ ramajil chi ke ri ch’utin taq tikonela’ ri nkisuj tikojil aq’alil
Ri rayb’enik chi jun k’ayb’äl jay k’in ri tz’etoj ri’ xel pe k’in ri ketamab’alil ri jun k’ulaj winaqi’ aj Iximulew Pedro Cuevas chuqa’ Marina Orellana, rije’ jamtape nkixek’ ki’ richin nkib’än k’ak’a’ taq b’ankil samaj y nkib’än jaloj kik’in ri winaqi’.
Pa k’utunïk richin La Hora, Cuevas xutzijoj chi junan k’in ri rixjayil jantape wi’ k’o pa kiwi’ nkib’an nkitikirsaj jun molsamaj, po re tikirel ta nik’atzin chin nch’ob’ chuqa’ netamex pa ruwi’ ri man ütz ta nuk’empe toq man nukusäx ta pa rik’atzil ronojel chuqa’ kan niyi’exta rejaqlem rukusaxïk ri tikojil aq’alil; Ri rayb’enik re xb’anatäj k’in ri ralaxïk ri rumi’al.
Ke ri’ xb’antäj Cero Market, ri xkuje’ qa ruxe’el pa Antigua Guatemala pa juna’ 2019.
“K’ïy chi re ri tikojil ri k’o qikin kichin ch’utin taq samajela’, pa rutikirb’al majun wi’ xqajo’ xkuje’ qik’in ri rikilal, nqach’ob’ wi’ chi xa ye’ok ta detergentes granel, ruma ri rayb’enik ja ri’, rutikirb’äl tijonem k’in refil-rellenar-”, nunataj
Po xkijäl ri kirayb’enik y xkinojij xkisuj rikilal, ke ri’ chuqa’ tikojil chi nkich’ojch’ojirisaj ki’ ri winaqi’ , xkitikirsaj k’in jub’a’ wachnäq ka ri’ eqal eqal xkik’ayij juley chik wachnäq chi ke ri kiwinaqi’
Pa ki’istagram, tikirel nawul rutzijol chuqa’ nakutuj pa ruwi’ ri jalajöj wachnäq ri nilitäj pa k’ayixik, akuchi’ nawul kinäq, q’analya’, q’or chuqa jule chik ri janila rik’atz’il chuqa’ nawil xab’on chi chajb’äl wi’aj ri b’anumpe chi wachxan chuqa’ wachnäq achi’el qupib’äl sumachi’ ke ri chuqa’ ch’ich’ chi josb’äl che’.
CHUQA’ TIKIREL NAWUL TIKOJIL KICHIN CH’UTIN TAQ TIKONELA’
Ri juna’ xik’okan, ri k’ayb’äl jay xtzapetäj janila k’ïy ik’ ruma ri jalajöj taq cholb’eyal xya’ox ruma ri nimayab’il, po e k’ïy molsamaj xkitikirsaj xkisuj kitikojil pa taq jalajöj redes sociales, “jantape xb’an online, eqal xuchöp b’ey po janila k’ïy winaqi’ nkib’än ri kik’utunïk wakami k’o qik’in ri jiq’ob’äl chuqa’ ri wachichaj aq’alil, ronojel kichin ri ch’utin tikonela’”.
Cuevas, nub’ij chi, ruma nqajowaj ri ruwach’ulew, nkajo’ nkib’än jun b’anb’elik ri nub’än jun jaloj pa kik’aslem ri juley chi winaqi’, po kan xtikirsaj jaloj nab’ey kik’in ri winaqi’, achi’el ruqasaxïk ri mek’atzin nkib’än k’in ri ch’utin b’anik achi’el ruq’atik rukusaxik ri t’im ri xa xe junb’ey tikirel nukusäx.
Jun chi re ri k’ayewal ri nkik’oysaj ja ri’ jaloj na’oj ri k’o kik’in ri winaqi’ yeloq’on kik’in, po nub’ij chi eqal eqal yetajin nkiq’i’ re jun rayb’äl re’
Pa jun q’ijul apo, nkirayb’ej chi ri k’ayb’äl jay nusuj ta janila k’ïy chuqa’ jalajöj ruwäch tikojil, chuqa’ chi yejaq ta juley chik ruq’a’ k’ayb’äl pa ronojel ri amaq’.
Cuevas nuya’ ronojel ri ramaj chi rutz’etik ri k’ayb’äl jay, ri rixjayil chuqa’ nsamaj, po nto’on pa jalajöj kajilal k’in re samaj re’ ri xkitikirsaj junam.
Jun chi re ri rutzil ri tikojil, ja ri’ majun nuyakan mek’atzin ri majun rik’atz, nub’ij toq xb’an ri k’utunïk chi re, xub’ij chi ri winaqi’ tikirel nukuje’ jikonem rik’in ruma ronojel re ch’ojch’oj.
Toq xtikir re’ yalan k’ayewal xilitäj, Cuevas nub’ij chi eqal eqal ri eqawinaq ki chapon retamaxïk pa ruwi’ y yejelun jutaqil, po chuqa’ nkajo’ ye’ok jun peraj chi re ri jaloj.
NIK’ÏY K’IN AJOWANEM SAMAJ CHUQA’ K’IN RI RAYB’ÄL CHI RUTO’ONÏK RI WINAQIREM.
Rokik Mariana Orellana, nub’ij chi, wi’ jun ch’utin emprendimiento, re re’ ruchapon ruk’iyirisanem k’in uchuq’a’ samaj chuqa’ k’in jun rayb’enïk chi tikirel ta nuto’ ri winaqirem chuqa’ chi nujäl pa rutzil k’ik’aslem ri aj Iximulew.
“Wi nqatz’uk retamab’alil wách ri winaqi’ xtikich’ob’ pa ruwi’ ri ri’, xtiketamaj achike’ nuk’em pe, chuqa’ nojowataj chi ri winaqi’ man xa xe ta nkich’ob’ rutz’etik ri molsamaj chi rujachik, chuqa’ chi nutz’ët ta chi ri jalajöj b’ankil k’o jaloj ruk’amom pe”, xub’ij.
Ri ach’alal ri’ïl chuqa’ rujalon rub’ankil ruk’aslem ruma’ ri ruchapon ruloq’ik ri kan yalan to’onïk nuya’ñ
¿AKUCHI’ YE’AWIL WI’?
Cero Market nilitäj pa 4ta b’ey chi ruqajilaj q’ij rajilab’äl 17 pa achk’ayij Maria chi la’ Antigua Guatemala, tikirel yab’apon kik’in pa ramaj 9:00 chi ri nimaq’a’ k’a 4:00 chi tiqaq’ij yatkik’ul ri q’ij luq’ij k’a saq’ij y toq’ij tikirel nak’utuj ri tikojil pa Instagram y Facebook, chuqa’ nuya’ apo chiwe’ ri rajilab’äl oyonib’äl chi ri k’ayb’äl jay 7832-8563.
